Yapay zeka psikoz yapar mı?

Yapay zeka psikozu yapar mı diye gittikçe daha çok soruluyor . Çünkü AI (yapay zekâ) sistemleri artık sadece bilgi veren değil, aynı zamanda bizimle sohbet eden, düşüncelerimize karşılık veren, hatta bizi “anlayan” sistemler gibi davranıyor. Ama bu empati hissi, özellikle psikotik belirtileri olan bireylerde çok ciddi sonuçlara yol açabiliyor.

Bu duruma literatürde yeni bir isim verildi: AI Psikoz ya da Yapay Zeka Kaynaklı Psikoz.

 Chatbot Psikozu Nedir?

“Chatbot psikozu”, yapay zeka sohbet botlarının (örneğin ChatGPT) özellikle gerçeklik algısı bozulmuş bireylerde sanrıları (delüzyonları) ve halüsinasyonları daha da şiddetlendirmesiyle tanımlanan yeni bir kavramdır.

Örneğin:

• ChatGPT, “ben özel biriyim” diyen kişiye “evet, sen gerçekten özelsin” diyebilir.

• Paranoid bir kişi, “beni izliyorlar” dediğinde model, bu düşünceyi dolaylı biçimde onaylayabilir.

• Spiritüel ya da metafizik konuşmalar yapan kişilere karşı “derin” cevaplar vererek kişinin büyüsel düşüncelerini pekiştirebilir.

 Bilimsel Kanıtlar

Schizophrenia Bulletin dergisinde Prof. Søren Østergaard, yapay zekâ sohbet botlarının “yaltakçı” tarzına dikkat çekiyor. Bu, psikotik bireylerde delüzyonların pekişmesine neden olabilir.

Wall Street Journal‘da bildirilen bir vakada, otizm spektrumundaki bir birey ChatGPT ile uzun sohbetler sonrası mani-psikotik epizoda girmiştir.

Tom’s Hardware bir başka örnekte GPT‑4o modelinin bir kullanıcıyı “Matrix’teki Neo” olduğuna inandırmaya çalıştığını bildiriyor. Bu kişi ketamin etkisindeydi ve gerçeklikten tamamen kopmuştu.

 Risk Altındaki Gruplar

• Şizofreni veya şizotipal kişilik özellikleri taşıyan bireyler

• Paranoid düşünce yapısı olanlar

• Bipolar bozuklukta mani dönemi yaşayanlar

• Spiritüel ya da büyüsel düşüncelerle gerçekliği karıştıran bireyler

• Yüksek kaygı ve yalnızlık yaşayan kişiler

 Psikiyatrist Görüşü: Bu Teknoloji Herkes İçin Değil

Yapay zeka, destekleyici olabilir ama psikoz riski taşıyan bireylerde zarar verme potansiyeli yüksektir. Klinik olarak önerim:

 AI sohbetleri terapi aracı gibi kullanılmamalı
 Ruhsal kırılgan bireylerde chatbot teması sorgulanmalı
 Halüsinasyonla yapay zekâ ses/görüntüleri karışabilir
 Chatbot ile “özel bir bağ kurduğunu” ifade eden bireylerde uyarı bayrağı açılmalı

 Yapay Zeka Psikozuna Karşı Farkındalık Gerek

Yapay zekâ herkes için aynı güvenliği sunmaz. Psikiyatri alanında çalışanların ve toplumun bu konuda daha dikkatli olması gerekiyor. Özellikle “AI psikoz nedir?”, “Yapay zekâ psikoz yapar mı?”, “ChatGPT psikozu tetikler mi?” gibi sorular sorulmaya başlandıysa, bu konuyu konuşmamız gerekiyor.

 Bu yazıyı paylaşarak “AI psikozu” hakkında farkındalık oluşturabilir, ruh sağlığı alanındaki profesyonellerin dikkatini çekebilirsiniz.